هسکل وکسلر؛ تجربه لنز زوم

هسکل وکسلر Haskell Wexler یکی از فیلمبرداران مطرح و صاحب سبکی است، که فیلم‌های خاطره انگیزی در کارنامه‌اش دارد. وی در واپسین روزهای سال 2015 میلادی، در سن ۹۳ سالگی چشم از جهان فرو بست.

او به سینما نگاهی جامع داشت و علاوه بر فیلمبرداری، به کارگردانی، نویسندگی، تهیه کنندگی و مستند سازی نیز پرداخته است. دقت، تعمق و تعصب او نسبت به فیلمسازی، برخی از ساخته هایش را در زمره آثار مطرح سینما قرار داد.

در فیلم «چه کسی به خواب نیاز دارد؟» (Who Needs Sleep? (2006 ، به مشکلات صنعت تولید فیلم، و ساعات کاری عوامل فیلمسازی می پردازد و عملکرد برخی سرمایه گذاران و تهیه کنندگان را به چالش می کشد. موضوعات و معضلات اجتماعی، محور فعالیت های او را شکل می دهند. و در فیلم «رسانه ها احساس ندارند» (Medium Cool (1969 به تقابل پلیس و حرکت های جمعی و دانشجوئی می پردازد. هنگام دریافت جایزه اسکار در جملات کوتاهی گفته بود: " امیدوارم بتوانیم از هنرمان در راه صلح و عشق استفاده کنیم ".

وکسلر در دوران کاری اش چندین بار نامزد و برنده جوایزی از جشنواره های مختلف شد، و در این میان دوبار اسکار گرفت، یکی برای فیلمبرداری سیاه و سفید فیلم «چه کسی از ویرجینیا ولف می ترسد؟» (Who's Afraid of Virginia Woolf? (1966 و دیگری برای فیلم رنگی «در راه افتخار» (Bound for Glory (1976 . همچنین انجمن فیلمبرداران سینمای آمریکا، جایزه یک عمر فعالیت را در سال 1992 به او اهدا کرد.

به مناسبت نشر تاریخچه آنژینو Angéniux ، از هسکل وکسلر در مورد تجربه اش با لنز زوم پرسیدند؛ او چنین توضیح می دهد:

" وقتی که ما شروع کردیم، لنزهای منتخب آن زمان برای فیلمبرداری فیلمهایی که سینما وریته (Cinéma Vérité) نامیده می شدند، زوم های آنژنیو بودند. که با نسبت ۱ : ۱۰ برای قطع 35م.م. ، ۲۵۰ ــ ۲۵ میلیمتر و برای قطع 16م.م. ، ۱۲۰ ــ ۱۲ میلیمتر بودند. در ابتدا شاید چهار یا پنج فیلمبردار در آمریکا از آنها استفاده می کردند. بعداً، همگانی شد...

استفاده از زوم بخشی از سبک فیلمبرداری بود. شما می توانستید با باز ترین زاویه دید لنز زوم، یک نمای مادر (Master Shot) خوب و وسیع بگیرید، و همراه با حرکت بازیگر در صحنه، زاویه دید لنز را هنگام حرکت پان ببندید تا به یک دو شات برسید، از همان مکانی که قرار داشتید. البته، تفاوتهایی وجود دارد با وقتی که شما از حرکت های دالی استفاده می کنید.

امروزه فیلمسازان بسیار کمی هستند که از آن شیوه کنترل تصویر استفاده می کنند، اما آن شیوه مزایای خودش را دارد. در فیلمهای مستند، برای تنظیم فاصله (Focusing) به سرعت زوم می کنیم و پس از تنظیم، تصویر را تا نمای مورد نظر عقب می کشیم؛ تدوینگران اغلب از این نوع نماها در فیلم های داستانی استفاده نمی کردند.

نماهای نور روز فیلم «در گرمای شب» (In the Heat of the Night (1967 ، همه با لنز زوم ۲۵۰ ــ ۲۵ میلیمتر گرفته شدند. ما در فیلم «رسانه ها احساس ندارند» از لنزهای زوم آنژنیو استفاده کردیم. (هم درون تصاویر فیلم بر روی دوربین اکلر ان پی آر (Eclair NPR) در دست بازیگرمان رابرت فارستر (Robert Forster) ، و هم برای فیلمبرداری این فیلم).

کار دیگری که انجام دادیم، استفاده از اکستندر (Extender) بود که فاصله کانونی لنز 250 ــ 25 میلیمتر را تبدیل می کرد به 500 ــ 50 میلیمتر، این امر حدود دو دیافراگم نور را کم می کرد اما نماهای هیجان انگیزی بوجود آمد. "

رابرت فارستر در نقش یک فیلمبردار خبری با دوربین اکلر ان پی آر ۱۶ م.م. و لنز زوم آنژنیو در فیلم «رسانه ها احساس ندارند» 1969 ، و هسکل وکسلر در حال فیلمبرداری و کارگردانی.

هسکل وکسلر علاوه بر نوشتن فیلم نامه و کارگردانی فیلم «رسانه ها احساس ندارند» ، آن را در قطع ۳۵ م.م. با دوربین اکلر CM3 و با استفاده از لنز زوم ۲۵۰ـــ ۲۵ و لنزهای با فاصله کانونی ثابت، فیلمبرداری کرد. این فیلم تحولی بود در ترکیب موقعیت های واقعی، و داستانی با استفاده از سبک مستند سینما وریته.

طبعا استفاده از زوم در ساختمان بصری فیلم کمک بسیار خوبی بود برای مشابه سازی با فیلم های خبری و گزارشی و همگون کردن فضاهای مختلف فیلم.

برخی دیگر از فیلم های فیلمبرداری شده توسط وکسلر عبارتند از:

ـ سیلورسیتی SILVER CITY (Dir: John Sayles) 2004

ـ بـرزخ LIMBO (Dir: John Sayles) 1999

ـ آبشار مالهالند MULHOLLAND FALLS (Dir: Lee Tamahuri) 1996

ـ بیکن کانادایی CANADIAN BACON (Dir: Michael Moore) 1995