حق تالیف فیلمبردار

همیشه این سئوال مطرح بوده که آیا کارگردان، تنها خالق یک اثر سینمایی است، یا دیگر عوامل هم به عنوان مولف، در شکل گیری آن دخیل اند. دیدگاه های مختلفی وجود دارند، که البته بیشتر نگاهی فرهنگی و معنوی به مسئله دارند.

علاوه بر کارگردانان، با کوشش بسیار در طول سالیان دراز، فیلمنامه نویسان و آهنگسازان هم در تعدادی از کشورها، از نظر حقوقی، در ردیف مولفان یک اثر سینمایی قرار گرفته اند، و از درآمد مالی اثر، برخوردار می باشند.

اخیراً برخلاف روند معمول و انتظارات مرسوم، یک فیلمبردار آلمانی موفق شد تا خود را به عنوان مولف، در خلق یک اثر سینمایی به اثبات رساند.

آقای فرزین خسروشاهی مطلبی در توضیح این موفقیت، به شرح زیر ترجمه و تلخیص کرده که جالب توجه است.

 " حقوق فیلمبردار ۸۲ ساله فیلم «قایق» بالاخره پرداخت شد

یوست واکانوJost Vacano  فعال حقوق فیلمبرداران مولف، و عضو انجمن فیلمبرداران آلمان توانست رای دادگاه را در یک روند طولانی به نفع خود رقم زند...

همانطور که در ادامه می خوانید دادگاهی در مونیخ به این نتیجه رسید که یوست واکانو فیلمبردار فیلم  معروف  "قایق " “DAS BOOT” به کارگردانی ولفگانگ پترسن Wolfgang Petersen  تاثیر زیادی در خلق فیلم داشته، و به نفع وی رای داد.

دادگاه با این رای تایید کرد که آقای واکانو در فیلم تاثیر بسزایی داشته و سهمی از سود فیلم، متعلق به او است. تصمیم دادگاه مبحث مهمی که ایماگو IMAGO (فدراسيـون فيـلمبرداران اروپا) مدتهاست دنبال می کند، یعنی شناخت فیلمبردار به عنوان مولف مشترک تصویری با کارگردان را دوباره زنده کرد. در بیشتر نقاط جهان فیلمبردار به عنوان تکنسین شناخته میشود و نه به عنوان مولف، لذا هیچ حقوقی به او تعلق نمی گیرد. به همین دلیل رای این دادگاه می تواند نقطه عطفی برای شناخت این حق از طرف دیگران باشد.

اسکات روکسبورو Scott Roxborough در هالیوود ریپورتر (hollywoodreporter) چنین می نویسد: با یک تصمیم بی سابقه، دادگاه به نفع فیلمبردار فیلم دارام جنگی " قایق" ، که نامزد اسکار نیز بوده، رای داد. و مقرر شد تا مبلغ ۵۴۰ هزار دلار جهت جبران خسارت، و سهمی در فروش آتی فیلم به خاطر همکاری در خلق اثر به او پرداخت شود.

بیش از ده سال طول کشید ولی بالاخره دادگاه حکم داد که تهیه کنندگان و پخش گننده فیلم می بایست مبلغ ۵۴۰ هزار دلار بابت جبران سهم وی در سالهای 2002  تا 2014 و ۲/۲۵ % بابت سهم پخش های آینده به یوست واکانو بپردازند.

فیلمبردار ۸۲ ساله که قبلا در هالیوود موفق به همکاری با کارگردانی چون پل ورهوون Paul Verhoeven و فیلمبرداری فیلمهای روبو کاپ  Robocop و توتال ریکال Total Recall و شو گرل Showgirls شده بود، مبلغ ۲۰۰ هزار دلار برای فیلمبرداری فیلم قایق دریافت کرده بود. ولی بابت سهمش در خلاقیت، پولی دریافت نکرده بود. تا در سال 2002 دولت آلمان قانون را عوض کرد و ماده ای را تحت عنوان "پرفروش" اضافه نمود، بدین معنی که اگر دریافتی کسی نسبت به درآمد اثری که در آن شرکت داشته، به شدت متفاوت باشد، شخص حق دارد تقاضای درآمد بیشتری بکند.

واکانو شکایت کرد و مدعی شد که وی تاثیر اساسی در  خلق فیلم " قایق" داشته است. و بالاخره دادگاه پس از سالها، قبول کرد و رای داد که تهیه کنندگان حقوق وی را بپردازند.

ترجمه؛ فرزین خسروشاهی  "